*वाते मुंगा मोलारी*
My Swan song
“तांडो”ई एक आदिम गणराज्य छ.लोकशाही पद्धतीती चालेवाळो समांतर शासन व्यवस्थारो प्रतिक कतो तांडो..! गोर गणराज्य संकल्पनारो पेलो प्रणेता वा नायक ई *गणगोर* छ.कांयी अभ्यासकेर मतेनुसार *गणपती* ई जसो पेना शाक्य गणेरो आद्यपती- गण नायक केरातोतो,ओसोज *गणगोर* ई गोर संस्कृतीमं गोरमाटी गोरगणेरो आद्य नायक ये नामेती रुढ वेमोलो छ.
उगवती पुरुष प्रधान संस्कृती अन मावळती स्त्री प्रधान संस्कृती ये दोयीर संघर्षे माइरो पेलो गणनायक – गणगोर इ रुप तीज उत्सवेरे संकेते नुसार मुंड्यागं आतू दखावचं.
गोरमाटी संस्कृती इ लोकशाहीर मूलाधार जपेवाळ एक बोलीभाषिक गणसंस्था छ,जेरो आधिबंध थेट सिंधू संस्कृतीनं जान भिडचं.सिंधू संस्कृतीरो गण सम्राट *शृंगधारी पशुपती* ई गोरमाटी भाषा व्यवहारेमं *गो+सायी = गो धनेनं सायी रेयेवाळो* ये रुपेती मुंड्यागं आवचं.गोर गणसमुहेरो आद्य नायक *गणगोर* इ रुप सिद्ध वचं.
*गणगोर* ये आद्य नायकेर निवध ई *ढम्बोळी* छ,तो गणपतीरो निवध ई *मोदक* छ.गोरगणेर तीज उत्सवे माईर तीज>घंऊ >गणगोर > गोरमाटी इ नाते संबंधेरो प्रवास जर धेनेम लिदे तो *मोदक* ई *ढम्बोळीरो* ऊत्तररुप सिद्ध वचं.
*ढाकडा* ई गणगोरेरो निवास स्थान छ तो *वृषभ* ई गणगोरेरो वाहन छ.गणपतीरो वाहन ऊंदर छ.पेना लदेणीर काळेमं *हातीया- सांड्या* जतं बेस जावं ओतं तांडो ढळ जातोतो. ये “हातीयार”मूक संकेतेनं तांडो वलांडन कोनी जातोतो.पशुपती अन गोसायी ये दोयी शब्देमं ध्वनी साधर्म्य आढळेनी तरी पणन आर्थ साधर्म्य नक्कीज छ.
पेना गणगोर खाळ्यामं कोनी वेरातेते.तीज वेरायेर बाद दुसरे दन मोटीयार छोरी अन डायीसाणी ये से भळन गीद बोलती बोलती जान गणगोरेनं ढाकडार झाडे हेटं मेलन आवतीती.
मंण्णेमं अन पंण्णेमं आज भी ढाकडानं घणो मानपान छ.जीवतेपणेमज कोनी तो मरणोत्तर जीवेन सदा ढाकडा सदगती दचं.हानू तांडेर पारंपरिक समजूत छ. *जीवनतरु* Tree of life ये नातेती गोर धाटीमं ढाकडार ओळख छ,कतोज उगवण सामर्थ्येरो प्रतिक गणगोर, हानू एक ऊर्जामय निसर्गशक्तीरो जाणकार इ भी ओळख सिद्ध वचं.
कांयी कांयी आदिम जमातीमं *गणगोर* पूजा पद्धतीर प्रचलन आढळ आवचं.राजस्थानेमं “सिवाया” अबू रोड स्टेशन गामेर “गरासीया” जमातीमं गणगोरेनं *गोर इशर* कचं.(इश>मालक) *गोर इसर* कतो गोरुरो गण नायक ई आरथ भाषा व्यवहारेनं अभिप्रेत छ. चुनो अन गेरुती रंगे हुये एके माटलामं एक लिंबेर डोळी नाक दिने क, गोर इसर इ देवता गरासीया जमातीमं सिद्ध वचं.गणगोरेनं गोर धाटीमं *काजळी गणगोर* भी कचं. गणगोरेरो ई रुप भी धेनेम लेणू अभ्यासेर नंजरेती महत्वेर छ.
“राजस्थानमध्ये गणगोर उत्सवाचे प्रचलन सर्वत्र आढळून येते.”गोगूंदा” येथे तर “लुटी हूयी गणगोरचा मेळा” मोठ्या प्रौढीने साजरा केला जातो.राजस्थानमध्ये गणगोर लुटुन नेण्याची पद्धत अस्तित्वात होती.गोगूंद्याच्या ‘झाला’ठाकूरांनी ‘हाडा’वंशातील गणगोर फार पूर्वी लुटून आणली होती.त्या पराक्रमाचे प्रतिक म्हणून आजही तेथे हा उत्सव मोठ्या धुमधडाक्याने साजरा केला जातो”.
येपरती गोरुरो पेनारो इतिहास अन इतिहासेरो अवशेष लुटाये कोनी विये ई केपरती?
*गणगोर* ई गोरुरो आदिम उत्सव छ.अन ये उत्सवेनं एक ऐतिहासिक,सांस्कृतिक संदर्भ भी छ.
*गणपतीती* गोरुरो तल्ली भरो भी संबंध छेनी इ ठळकपणाती सिद्ध वचं.
*ढम्बोळी लेलो सेजारण बायीये..*
*रीस मत करो सेजारण बायीये..*
*निकळ निकळये नायकेरी नार..*
*घरेर भार..*
*आडो हटकर हुबो छ…*
*ओन आवण दं..ओन जावण दं..*
*घीयानं पोळीरो भोजन दं..!*
ढम्बोळी > ढम्बाचार > ढमाचार ये आचारसंहितारो सोजा लेणू गरजेर छ.
उगवती पुरुष प्रधान संस्कृती अन मावळती स्त्री प्रधान संस्कृती ये दोयीर संघर्षे माइर *गणगोर* ई एक तडजोड छ.ये तडजोडे माईर *ढम्बोळी* ई एक आचरण संहितार प्रतिक छ.हानू मारो मत छ. तीज उत्सवे माईर दोना खोसायेरो ये से रुढ प्रघात दिटे तो मार ये विधानेनं बळकटी मळचं.ढम्बोळीर निवध वतान से भळन ढम्बोळीर प्रसाद वेटन मिटो मुंडो करचं.इ भी वात धेनेम लेणू गरजेर छ. *ढम्बोळी* ये शब्देर व्युत्पत्तीनं सांस्कृतिक आधार भी छ.
*ढम्बोळी > ढम्बाचार > ढमाचार > उत्सवेर आचार संहिता क, दुसरो कांयी आरथ निकळचं ?*
*गोर विद्वान अभ्यासक आधिकार वाणीती येपर खल करणो गरजेर छ*…!!!
*संदर्भ*-
1,- गोरमाटी संस्कृती आणि संकेत
भीमणीपुत्र
2,- मारोणी
भीमणीपुत्र
3,- सा.लोकप्रभा- सांस्कृतिक सेतू
15 एप्रिल 1994
लेखक: भीमणीपुत्र, मोहन गणुजी नायक
प्रमुख प्रतिनिधी: रविराज एस. पवार 8976305533
