वाते मुंगा मोलारी
My swan song
बणजारा अन बंजारा ये सांस्कृतिक नंजरेती दी भिन्न भिन्न समाज!
“बणजारा” अन “बंजारा” ये दोयी शब्द जसो व्याकरणेर नंजरेती दी भिन्न भिन्न शब्द सिद्ध वचं जुज सांस्कृतिक नंजरेती भी दी भिन्न भिन्न समाज सिद्ध वचं.
वाना वानार भाषार संगतेती गोरबोली भाषारो सामाजिक भाषा शास्त्र कतो समाज भाषा विज्ञान कसो धोकेम आवगो छ येरो एक उत्कृष्ट उदाहरण “बंजारा” इ शब्द छ.
बणजारा- ✔
बंजारा- ❌
बंजारा ये शब्दे माईरो अनुनासिक अनुस्वार ई व्याकरण शास्त्रेर नंजरेती च येर वर्गेम गणावचं
व्याकरण शास्त्रेर केणी छ क, “अनुस्वारेर मुंड्याग जर च वर्गे माईर च,छ,ज,झ ये व्यंजन आवगे केलं तो ओ अनुस्वारेर उच्चार “च” वर्गे माईर आखरीर अनुनासिके सरिको ध्वनीत वचं उदः- बञ्जारा- बंजारा
बंजारा ई शब्द बणजारा लोकगणेनं व्याकरण शास्त्रेर नंजरेती आजीबात लागू वेयेनी. महत्वेर कतो “बंजारा“ई शब्द “बणजारा” समाजेर सांस्कृतिक अस्तित्वेर ओळख सिद्ध करेनं घातक ठरचं. “बणज” ये शब्दे परेनं “बणजारा“ये शब्देर व्युत्पत्ती वेमेली छ.हानू वारसेक भाषातज्ञेर मत छ.बेपार वा बेपारी मालेर लदेणी ये व्युत्पत्तीर आधारे परती “बणजारा” ई शब्द तंतोतंत सिद्ध वचं.
गोरुर परंपरागत मौखिक वाड;मयेमं सदा “बंजारा” ई शब्द कती चुकन भी आढळ आयेनी..!
काळी सांबळी सुरत बणजारी
हासे बोलेवाळी….
काळी सांबळीनं हासली खलचं..रे..
ओनं तितरी खलचं एक न्यारी..
हासे बोलेवाळी…!
गोरुर परंपरागत मौखिक वाड;मयेमं आसे कयिक पुरावा आज भी जीवते छ.
*बञ्जारा – बंजारा* ये शब्दे माईती *बणज* इ अर्थ सुचक ध्वनी उमटेनी ई व्युत्पत्ती भी आतं धेनेम लेणू आवश्यक छ.
“बणज” ये शब्दे “बणजारा” ये शब्देर व्युत्पत्ती जरी व्याकरण शास्त्रेर नंजरेती योग्य ठरती विये तरी पणन येनेर “याडीभाषार” नंजरेती “बणजारा’ इ शब्द फिको वाटचं. *गोरमाटी* इ शब्द भाषा वाचक छ.”बणजारा” माटी आपण सोतार ओळख “गोरमाटी” ये शब्देती दचं.ढाडी,ढालीया,जोगी,सनार,नावी, कमार,सिंगाड्या अन गोर येनेर सेर “पाडा” जरी एक दुसरेती भिन्न भिन्न विये तरी पणन ये से गण समुहेर “याडीभाषा ई गोरमाटीज” छ.
भाषिक नंजरेती दिटे केलं तो ढाडी,ढालीया,नावी,जोगी, सनार,कमार,सिंगाड्या ये से गोरबोली भाषिक घटक “गोरमाटी ” ठरचं;पणन ये से घटक “बणजारा” सिद्ध वे सकेनी.
भाषिक नंजरेती ये से भिन्न भिन्न गोत्र प्रणाली जोपासेवाळ घटक “गोरमाटी” करनज वाजचं.
सांघिक नंजरेती ये से भिन्न भिन्न गोत्र प्रणाली जोपासेवाळ घटकेर ओळख शासन दप्तरी अ.भा.स्तरेपं “गोरमाटी” येज नामेती वेणू ई आज काळेर गरज छ.
क्रांतिसिंह सेवादास महाराज भी आपणे बोल- बचनेमं “बंजारा वा बणजारा” इ शब्द कतीज वापरतू दकायेनी “गोर,गोरमाटी” इ शब्द क्रांतिसिंह सेवादास महाराजेर बोली – बचन संहितामं जादा परमाणेमं आढळ आवचं.
*- नंगारारे घोरेमं रिजो गोरमाटी!*
*- सणो सांबळो गोर भायी!*
*- कोर गोर कचं मनं भाया!*
गोरमाटी संस्कृती भी जगदनीयार पुटेपरं “कोर अन गोर” ये दी मानवी अस्तित्वेनं मानचं. *कोर गोरुनं सायी वेणू!* इ गोर वाड;मये माईर आरदास भी ये संदर्भेमं बोलको ठरचं.
“सोतारो सांस्कृतिक वेगळोपणो टकान रकाडन संघटितपणाती जीवन जगेवाळो गोरमाटी जथ्या सरिको दुसरो समाज भारतेमं आढळ आणो मसकल छ.आतरी वात मातरम खर..!
संदर्भ-
मराठी
व्याकरण संग्रह
पंढरीनाथ राणे
*भीमणीपुत्र*
*मोहन गणुजी नायक*
सौजन्य:- गोर कैलास डी राठोड ठाणे