*वाते मुंगा मोलारी*
My swan song
*गोर तीजोत्सवे माइर ‘चलोकडारो दोना’ इ एक समाज शास्त्रीय दृष्टीकोन अन ऐतिहासिक सत्य*
गोर धाटीर संक्रमण अवस्थामं गोर साहित्येर जबाबदारी निश्चितच बडगी छ.जागतिक पातळीपं गोर धाटीर संशोधनेर गती भी तेज वेरी छ.आसे परिस्थितीमं गोर लकणी माइती चुकीरो संदेश न जाणू येरवासं लेखकेर वैचारिक भूमिकान संस्कृतीरो आधर भी देणू लागेवाळो छ.इ घण गरजेर छ.
गोर धाटीमे *चलोकडान* घणो मानपान छ.चलोकडार गोळ गोळ आंगड्या खाये सवायी वेतडूर गोळ खातू आयेनी.बगर चलोकडार वाया भांदतू आयेनी.वाया माइर सात भांगे पैकी एक भांग चलोकडार करचं.येनं *कंवार वसा* कचं.येर लारं निश्चितच एक समाज शास्त्रीय दृष्टीकोन अन ऐतिहासिक कारण छ.
गोर गणेर मुक्त लैंगिक जीवन पद्धतीरे काळेमं मानवी संवसारेमं *मांदामांदीरे* जोडावाडेन घणो महत्व रचं.येरो आकलन गोर टोळीनं सेर आंगड्या *चलोकडा* कनेती हुवो जनाती वायामं चलोकडार प्रतिक मेलन वाया भांदेर अन वेतडू आंगड्या चलोकडार गोळ खायेर, तीजेमं सेर आंगड्या चलोकडार दोना पेरेरो ये प्रथा गोर धाटीमं रुढ हुयी छ.समाज शास्त्रेर भाषामं येनं भीतीयुक्त आदर भाव केतू आवचं.
*पेरलेले ऊगवते* इ ज्ञान सेर आंगड्या आदिम गोर टोळीनं चलोकडा कनेती प्राप्त हुवो छ चलोकडार मूंडे माईती हेटं जमीपर पडे हुये घऊर दाणान मोड फुटताणी ओरो रोप तयार वेगो इ देकन एक मोटीयारमाल गोर छोरी ओर अनुकरण करन जमीपरं नैसर्गिकरित्त्या विकरारे जकोण घऊर दाणा वीणन लान ओन दोनामं पेरन देखी तो सासीनज माटा घऊनं मोड फुटताणी रोप तयार वेगो हानू पारंपरिक समजूत छ.ये *तीजेर शोध प्रक्रिया* माइतीज *कृषी सिद्धांत* वीकसीत हुवो छ सिंधू संस्कृतीर आंगड्या *मेहरगड सिबी जिल्हा बलुचिस्थान*येतं नवाश्मयुगेम तिजेर रुपेती कृषीर शोध लागो ये वातेर स्पष्ट कबूली गोर याडी आजेताणं गीदे माइती देती आरी छ.
*तू कुणसे देसाती आयीये सोनकी*
*मोयनारो दळ भीजेगो*
*तू ‘मेयरगडेती आयीये सोनकी*
*मोयनारो दळ भीजेगो*
*तीजेरी सोजा लायीये सोनकी*
*मोयनारो दळ भीजेगो*..!
ये कृषी सिद्धांतेती कालांतरेम *मोयना कतो मोहेंजोदडो* सिंधू संस्कृतीर विकास हुवो छ.
गोर धाटीरे चलोकडीर दोना माइती इ कृषी सिद्धांत विकसीत हुवो इ वात पौरुषी अहंकारेनं खटकेन लाग.ये माइती दोना खोसायेरो अन छोरीर जात तीज पेरेरो अन मनक्यार जात ओनं *आवोरे भा तीज तोडा*हानू केन हुकमी आधिकारेती तीज तोडेरो इ प्रथा “ऊगवती पुरुष प्रधान संस्कृती अन मावळती स्त्री सत्ता ये दोयी माइर इ संघर्षेर प्रतिक छ”.
बायी मनक्या तीज पेरणू अन ओनं मनक्यार जात सन्मानेती तोडणू इ एक तडजोड छ.
*निसर्गेर सर्जन शक्तीनं सेर आंगड्या गोर छोरी आपणे ताबेमं लिदी ये आनंदेर प्रतिक इ तिजोत्सव छ*
ये संघर्षे माइरो *चलोकडारो दोना* इ छच्यापरेर ताबेम न जाणू येर खबरदारी छोरी आजेताणू लेती आरी छ, तो दुसरीवडी छोरीनं भरमेम रकाडेवासं छच्यापर “साळ पेरो हुवो नकली दोना छोरीन वतान फसाऊ कर छ, वास्तविक इ चलोकडारो दोना रेयेनी.
खेती माइती खाद्यान्नेरो पेलो शोध ई स्त्री लगाइ छ इ वात जगभरेर समाज शास्त्रज्ञ मान्य करमेले छ.ओ भी पेलो शोध इ घंऊरो लागो हानू रसियन शास्त्रज्ञेरो कयास छ.विषेशतः तीजेमं घंऊज पेरणू लागचं.
*तीजोत्सव अन घंऊरो संबंध जर धेनेम लिदे तो रसियन शास्त्रज्ञेर नंजरे माइर पेल स्त्री इ गोर याडी सिद्ध वचं*
ऊगवती पुरुष प्रधान संस्कृती अन मावळती स्त्री सत्ता ये दोयीरे संघर्षे माइती एक तडजोडेर भाग करन सन्मानेती दोना खोसायेरो, तीज तोडेरो ये प्रथान सामाजिक मान्यता प्राप्त हुयी.इ स्त्री जातेर कृषी सिद्धांतेर शोध मोडन काडेवासू *ऊगवण प्रक्रियान* पेलो धक्का देयेवाळ इ कोयी तो भी एक अलौकिक शक्ती रचं ये पौरुषी अहंकारे माइरे “जावयी शोधे” माइती अर्धनारी नटेश्वर कतो *गणगोर* ये अलौकिक शक्तीरो सिद्धांत मुड्यांग आयो इ भी एक तडजोड छं.
प्रथमावस्थाम स्त्री पुरुष मिलन अन जनन प्रक्रियारो संबंध रचं येर जाणीव न रेयेर येती केवळ स्त्री इ एकलीज जननी रचं हानू एक समज रुढ रं.जनन क्रिया सरिके जैविक घटना संबंधीरो ज्ञान, नैसर्गिक गुढ रहस्य इ स्त्री जातेनज मालम रचं, हानू एक समज रेयेर येती स्त्री जाते कनेरो ज्ञान मळायेसारु बायी मनक्यानं (टेळो) अन छोरीर जातेन आडाताणी (तीज) ओनेन गुढ रहस्य पुचेरो एक प्रयत्न आदिम काळेम हुओ अन कालांतरेम येज प्रयत्नेरो रुपांतर *साकी ओळखेरो* ये प्रथाम हुवो छ.
मानवी जीशनेरे संवसारेम मांदी अन मांदा ये जोडीनं घणो महत्व रचं इ जैविक ज्ञान स्त्री जातेनं चलोकडा कनेती शिकेन मळो जनाती चलोकडा इ कंवार छोरीऊर पेलो धणी ठरगोअन भितीयुक्त आदरभाव करन गोर संस्कृतीमं चलोकडानं मानपान मळो छ.इ खरो समाज शास्त्रीय दृष्टीकोन छ…!
*संदर्भ*-
गोरमाटी संस्कृती आणि संकेत
भीमणीपुत्र
मारोणी
भीमणीपुत्र
*भीमणीपुत्र*
*मोहन गणुजी नायिक*
प्रमुख प्रतिनिधि – बंजारा न्यूज ऑनलाइन पोर्टल
9619401377
