वाते मुंगा मोलारी
my swan song
गोर बोलीभाषाविज्ञान अन व्याकरण – एक चिंतन..!
गोर बोलीमं भाषार अलंकार छ.रस,काव्यगुण अन ओर मालकीर अलंकारिक शब्देती गोर बोलीभाषा परिपूर्ण छ तो पचं व्याकरणेर नंजरेती भी गोर बोलीभाषा परिपूर्ण का न रेणू ? ई प्रश्न निर्माण वचं.व्याकरण अन भाषाशास्त्र ये दोयी शब्दशास्त्र जरी नाळी नाळी वाटते विये तरी पण ये दोयी शास्त्रेन एकमेके सवायी गती लागेनी.ई वात धेनेम लेणू गरजेर छ. वातेनं कती सांधोमांदो कांयीज छेनी. ई गोर बोलीभाषा व्यवहार भाषा ई नियमबद्ध रेणू ई सूचीत करचं.एकंदरीत भाषार नियमबद्ध योजना कतो व्याकरण ईज विवेचन गो गोरबोली व्यवहारेनं अभिप्रेत छ.
“भाषा”ये शब्देसारू गोर बोलीभाषा व्यवहारेमं “वात” ईज शब्द रुढ छ. तोनं गोरमाटी वाते आयेनी कांयी ? कतो तोनं गोरमाटी भाषा अवगत छेनी कांयी? हानू अर्थबोध ध्वनीत वचं.मुद्रण अन लेखनकला अस्तित्वेमं आयेर जनाती बोली अन भाषा ई भेद निर्माण हुवो छ ये संदर्भेमं ई वात आतं धेनेम लेये सरिख छ. एक व्यक्तीसारू “तू” ई सर्वनाम वापरेरो ई गोर बोलीभाषा व्यवहारेर नियमबद्ध योजना ईज खरो व्याकरणेरो सिद्धांत छ,जसो इंग्रजी You. तो पचं ये गोर बोलीभाषार नियोजनबद्ध व्यवहारेनं अयोग्य कू केतू आये ?
व्याकरण कतो शब्दानुशासन हानू भी व्याकरणेर विवेचन भाषातज्ञ करमेले छ।भाषा व्यवहारेपं शब्दोत्पतीरो घणो प्रभाव दखावचं.गोर बोलीभाषा भी येनं अपवाद छेनी.”अन्नधान्य” ये मराठी शब्देर व्युत्पत्तीर जड भी “आनधान“ये गोर बोलीभाषा शब्देमं लाबचं.धानेमं (धान्यात) रेयेवाळो “धनेरीया“, धान > धनेरीया इ नातो जर धेनेमं लिदे केलं तो मराठी “धान्य”ये शब्देर व्युत्पत्ती “धान“ये गोर बोलीभाषा शब्दे माईती हुयी ई निर्विवाद स्पष्ट वचं.
ये संदर्भेमं गोर बोलीभाषा व्यवहारे माईरो “धनेरीया“ये शब्देरो मोल घणो मोटो छ.”धनेरीया“ई गोर बोलीभाषारो मालकीरो शब्द गोर बोली “धान“(धान्य) ये शब्देती नातो प्रस्थापित करचं ई धान > धान्य > धनेरीया इ व्युत्पत्तीरो प्रवास धेनेम लेणू गरजेर छ.भाषा निर्मितीर क,केटो,धान आसे वणान शब्द गोर बोलीभाषा व्यवहारेमं विकरारे छ.ये विकरेवाकरे शब्देनं धुंडधांडन गोळा किदे केलं तो गोर बोलीभाषारो एक नियोजनबद्ध चेहरो वजाळेम आयेनं घण दन लागेवाळ छेनी.
धान खावं धणीरो;गीद गावं वीरारो!
धान्य धन्याचे खायचे नि गोडवे मात्र भावाचे गायचे…वारे मतलबी?
मराठी “भात” ये शब्देनं गोर बोलीभाषा व्यवहारेमं “रांधोरुंधो चावळ” इ पर्यायी शब्द रुढ छ.”धान खावं धणीरो”ये वाक्ये माईरो “धान”ई गोर शब्द “धान्य”ये शब्देर मूळ जड छ.आन > अन्न,धान > धान्य > आनधान > अन्नधान्य ! “आनेर सूं” कतो अन्ना शपथ.व्याकरणेर अभ्यास करतूवणा आनेर सूं,घुलरा सू ये शब्द प्रयोग भी टाळतू आयेनी.
सूं,सू (सूं >ची,सू > सारखे) ये गोर बोलीभाषा शब्द प्रयोग “शब्दानुशासन” ये संदर्भेमं घणे मोलेर सिद्ध वचं.गोर बोलीभाषा व्यवहारेमं शब्द कसे आपणे शैलीमं वावरचं सूं,सू ये शब्द प्रयोग येर उत्कृष्ट उदाहरण केतू आये.भाषातज्ञ ये संदर्भेमं अधिकारवाणीती सोजा लिये तो आजी भक्कम सारी वाते वजाळेम आयेवाळी छ.
गोर बोलीभाषार कोयी रणी न धणी रेयेर येती अलंकार संपन्न गोर बोलीभाषार आज अवकळा देके जायेनी.उचालेर मलकेम तो गोर बोलीभाषा मरगी जुज छ.हेटालेर मलकेमं कसीतरी वेलाकसालाती गोर बोलीभाषा आपणे मूळ धाटीसह जिवत दकारी छ.ओपर भी स्थानिक भाषार हामलो वेतू दकावचं. पेनार पेनेबाज गोर बोलीभाषा आपणे मूळ अस्तित्व लेन जगीये कांयी ई चिंता सेनं खारी छ.
रेनाल्ड ट्रेल सरिक पाश्चिमात्य अभ्यासक गोर बोलीभाषा व्याकरणेर चुकीरो संशोधन करमेलो छ,जसो क, “सुनो = Empty,ठालो = Empty, ढिलो = Slow, जीव = Body, बुर = Cover. येरवासं गोर बोलीभाषार ऐतिहासिक भाषाशास्त्र हूबो करेसारू गोर बोलीभाषिक अभ्यासक आज मुंड्याग आणो गरजेर वेगो छ.गोर बोलीभाषिक अभ्यासकज गोर बोलीभाषानं योग्य न्याव दे सकचं.दुसर वात कतो गोर बोलीभाषा शब्द गोळा करेसारू तांडे माईर डायसाण,डायीसाणी जेरो मराठी वगैरे अन्य भाषाती आजीबात संबंध छेनी आसेर मदत मळी तो घणज पोषक ठरचं.भाषाविज्ञानेसारू ओनेर उच्चार ध्वनी घणे मोलेर सिद्ध वचं जसो “हांगोळी”. नतो रेनाल्ड ट्रेल अन आपणे माई कांयीज फरक रेयेवाळो छेनी.
गोर बोलीभाषार सामाजिक संदर्भ –
– भलेन म जापडो ओतं नतो…?
– परगाळ येदनू वावडी संड भरागीती.
– पाच वीसेर घागरेर छीट लायी छू (सो रपीयार)
– कांयी मरेनमोत मांगरो भडा ई ?
– नानक्या काळ छ;कांयी केयेन उटो बापू तू ?
– मारे बापेन पाकती फरे देयेनी सारो दन.
– भलो आयोरे तू (……?)
– आचोजभलो मोती रिसारो छ. (….?)
– भली रेड. (…..?)
– धने याडी तोनं,सारी मलक धुंडधुंडन हारगी.
– मार घरे हुड्यांग आगळपगळ जागा छ.
– म जागा मोलायो छू सेर आंगड्या.
– तू कतं आदीवचा भरारो छी आतं ?
– केटो केटो खादो जना लाज कोनी छूटी?
– मार खादोपीदो कसेन काडरी छी पचं ?
– आकीरंडी कांयी भी वो.
– चावळ ओरू कुचू.
– डोकरा छेनी तो घर सुनोभस लागरो छ.
– कुकडी डाला हेटं बुर दं.
– हांगोळी कर लिदो तो डिल हाळीफूंग लागरो छ.
– झगला ढिलोढस वेगो.
– पालत्यार झोलेसामू ढोर ले जारो छू.
– मोवन्यार याडी बायी,चुलेम भेबरो छ कांयी?
ऋणी
१, व्याकरण विकिपीडिया
२,The Grammar of Lamani
Renald Trail
१९६०
भीमणीपुत्र
मोहन गणुजी नायक
– गोर कैलास डी राठोड
गोर बंजारा आॅनलाईन न्यूज़ पोर्टल मुंबई महाराष्ट्र,
