वाते मुंगा मोलारी
My swan song
गोर बोलीभाषाविज्ञान अन व्याकरण – एक चिंतन…!
गोर बोलीभाषार अभ्यास करतूवणा गोर बोलीभाषारो पेनो (प्राचीनता),ओर जतन करो हूवो परंपरागत मौखिक सायित्य,ओर भाषा व्यवहारेर मालकीर परंपरा,ओर मालकीर अलंकारिक शब्देरो खजीनो,शब्देर श्रीमंती,व्याकरण ये से वाते धेनेम लेणू गरजेर रचं..!
वारसेक भाषातज्ञ संस्कृत भाषानं जगेर पूटेपरेरी वारसेक भाषार याडी केमेले छ.संस्कृत सायित्येर भी भाषांतर गोर बोलीभाषामं सहजगतीती वे सकचं येरो उत्कृष्ट उदाहरण जेष्ठ सायित्यिक कृष्णा चवाणेर अनुवादित “बंजारा गीतामृत”ई ग्रंथ छ.गोर बोलीभाषा कतरी संपन्न अन प्रौढ छ इ ये अनुवादित ग्रंथे परेन सिद्ध वचं.गोर बोलीभाषारो मौखिक सायित्य भी संस्कृत सायित्येर तोडीरो सायित्य छ.गोर बोलीभाषारो स्वतंत्र अस्तित्वेर सोजा लेयेसारू ये वाते मुंगा मोलारी सिद्ध वचं.
भाषार संदर्भेमं भाषातज्ञेर केण छ क,”प्रत्येक समाजाची प्रगती ही भाषेच्या प्रगतीवरून मोजल्या जाते.ज्या समाजाची भाषा प्रौढ,विकसनशील,समृद्ध असते तो समाज प्रगतीशील असतो.प्रगत समाजाची रचना ही संस्कारशीलतेवर आधारलेली असते.हा संस्कार समाजानेच समाजावर करावयाचा असतो.तो भाषेच्या माध्यमातून करता येतो.हे लक्षात घेतले असता समाज आणि संस्कृती याची सांगड घालणारा महत्वाचा घटक भाषाच ठरते”.
येपरती सिद्ध वचं क,भाषा अन संस्कृती ये समाजेर प्रगती,प्रगल्भता मोजेर मोलेर एक मोलेर साधन सिद्ध वचं.गोर बोलीभाषार अलंकार संपन्न मौखिक सायित्य अन वाड;मयीन संस्कृती जर धेनेम लिदे तो पेना गोर बोली भाषिक गोरमाटी गणसमाज इ कतरा प्रगत अन प्रगल्भ रं ये जाणीव वचं.संस्कारक्षम समाज घडायेर धम्मक भी गोर बोलीभाषा व्यवहारेमं छ “तगान खाणू;पणन मांगन न खाणू”,”ओजे बोजेती रेणू!”ई सामाजिक अभिव्यक्ती समाजेपं स्वालंबन अन श्रमेर संस्कार करचं.
गोर बोलीभाषा मौखिक सायित्य “नातरो”गीदे माईरो नवण भी धरती,मेलीया,गावडी,भेसी,छेळी ये जीवजनगानीनं छ.धरती,मेलीया अन जीवजनगानीर नवण करेर इ विचार एक अत्यंत प्रगत अन उन्नत आसे गोर गणसमाजेर पेनेबाज सांस्कृतिक पातळीर ओळख छ.
पेनार प्रगत आसे गोर गणसमाजेर गोर बोलीभाषा व्यवहारेर सामाजिक संदर्भ कतो समाजभाषाविज्ञान ये मराठी,संस्कृत वगैरे भाषा पेक्षा भिन्न छ.ई वात नंजरे हूड्यांग लेन गोर बोलीभाषारो ऐतिहासिक भाषाशास्त्र अन व्याकरणशास्त्र हुबो करणू ई घणो गरजेर छ.गोर बोलीभाषा व्यवहारेमं वेगळे रुपेर धातूसाधितेर वापर वेये सवायी अभिव्यक्ती सामर्थ्येनं गती मळेनी.ई गोर बोलीभाषार स्वतंत्र स्वरुपेर ओळख छ.
भाषार गरज भगायेर प्रक्रियामं वेगळे रुपेर क्रीयावाचक शब्देनं कतो धातूसाधितेनं गोर बोलीभाषा व्यवहारेमं घणो महत्वेरो स्थान छ.अन ये धातूसाधित कतो वेगळे रुपेर क्रीयावाचक शब्द गोर बोलीभाषार मालकीर छ.ये वेगळे रुपेर क्रीयावाचक शब्द (धातूसाधित) गोर बोलीभाषा सवायी दुसरी कुणसीज भाषामं आढळ आयेनी.गोर बोलीभाषा व्यवहारे माईर ये धातूसाधितेर स्वतंत्र रुप धेनेमं लेन गोर बोलीभाषारो अभ्यास वेणू आवश्यक छ.
भिन्न रुपेर धातूसाधित (वेगळे रुपेर क्रीयावाचक शब्द) –
मारमूरान,खाखून,धासधूसन,रेडराडन,छोडछाडन,रमरुमान,जाजून,बोलबालन,धसधूसान, घसघूसान,रोरान,पडपूडान,करकूरान;धोधान,विकरवाकरन,वंदडवांदडन,फाडफूडान,घालघूलान,गोकगाकन,बूरबारन,ढाकढुकान.
आसे प्रकारेर भिन्न रुपेर धातूसाधितेनं गोर बोलीभाषा अभिव्यक्तीमं घणो मोल दकावचं.
मार > मूरान,खा > खून,धास > धूसान,घस > घूसान,रेड > राडन,छोड > छाडन,रम > रुमान,जा > जून,बोल > बालन,रो > रान,धस > धूसान,पड > पूडान,कर > कूरान,धो > धान,विकर > वाकरन,वंदड > वांदडन,फाड > फूडान,घाल > घूलान,गोक > गाकन,बूर > बारन,ढाक > ढुकान.
मूरान,खून,धूसान,राडन,छाडन,रुमान,जून,बालन,घूलान,धूसान,रान,पूडान,कूरान,धान,वाकरन,वांदडन,फूडान,घूलान,गाकन,बारन,ढुकान.
आसे प्रकारेर गोर बोलीभाषा व्यवहारे माईर भिन्न रुपेर क्रीयावाचक शब्द कतो धातूसाधित,ये गोर बोलीभाषा व्यवहारे सवायी दुसरी कुणसीज भाषामं आढळ आयेनी.ई गोर बोलीभाषारो स्वतंत्र अस्तित्व अन जन्म सिद्धांतेर ओळख जतन वेणू आवश्यक छ.
आतं धेनेमं लेणू आवश्यक छ क, रेड ये गोर बोलीभाषार मूळ धातूर् रेडन अन राडन आसे दी रुपेर क्रीयावाचक शब्द कतो धातूसाधित आढळ आवचं जसो –
१, रेड > रेडन = रेडरेडन
– वणान पाणी रेडरेडन हांगोळी करायी.
२, रेड > राडन = रेडराडन
– पाणी से रेडराडन वटला उंदो पाडगो.
क्रियावाचक शब्देर कतो भिन्न रुपेर धातूसाधितेर रुप बदलगे केलं तो वाक्येर अर्थ भी बदल जावचं.आसे वणान भिन्न रूपेर धातूसाधित गोर बोलीभाषा व्यवहारेमं विकरारे छ.
गोर बोलीभाषार सामाजिक संदर्भ/समाजभाषाविज्ञान-
– मारमूरान को कतं धासगो को ?
– घण दनेर छोरी हारदारी छ,बोलबालन आऊ कुचू.
– रोरान ओरऊज समजगी छ.
– जागा खोदखादन देक लिदो,वखरेर फास कतीज लाबरी कोनी.
– पामणीनं मेलमालन आऊचूं.
– आचमाली बुरबारन आयेस न तो खा जाये मिनीमीनी.
– ढाकढुकान मेलेस,माकीमाकी पड जाये.
– वंदडवांदडन को कतं धासगो को ?
– रमरुमान गचप सोगो छ.
– ठामठिकर आचमाली घसघूसान,धोधान मेलेस.
– बाटीमाटी खाखून आयेस.
– बातू पडपूडान से गोरामोरा फोडामेलो छ.
– जाजून चटको होटो आयेस.
– केरी भरोसेपं छोडछाडन मत आयेस.
टिप – गोर बोलीभाषारो अभ्यास क्षेत्र बदले सवायी गोर बोलीभाषारो मूलभूत सोजा लेतू आयेनी का कतो गोर बोलीभाषार सामाजिक संदर्भ वेगळे स्वरूपेर छ.भाषातज्ञ येपर सखोल चिंतन करन येपर भाष्य करणू इ अपेक्षा..!
ऋण
भाषा शास्त्र
प्रा.आनंद भंडारे
भीमणीपुत्र
मोहन गणुजी नायक
सौजन्य :- गोर कैलास डी राठोड
गोर बंजारा आॅनलाईन न्यूज़ पोर्टल मुंबई महाराष्ट्र,
