गोर याडी बोलीरो रुप..!

वाते मुंगा मोलारी
my swan song

गोर याडी बोलीरो रुप..!

खरो तो गोरमाटी भाषानं “बोली”केणू ई गोरमाटी भाषापं अन्याव करे सरिको विये.भारतेमं जतरी भी बोलीभाषा विये ये से बोलीभाषा माईर गोरमाटी भाषा ई अलंकार,रस,रसेर स्थायीभाव,काव्य गुण अन भाषा अलंकारे माईर २० अर्थालंकार,३ शब्दालंकारेती संपन्न आस परिपूर्ण भाषा छ.ओर मालकीर श्रीमंत आसे स्वतंत्र आलंकारिक शब्देर खजेनेती सिकासिक भरान वतलरी छ. आसे भाषा खजिनेर आपण मालक छा ई आपणेसारू गौरवेर वात छ.गोरमाटी भाषारो रुप सौंदर्य,भाषा अन सौंदर्य शास्त्रेरे अभ्यासकेनं भुळी खराये सवायी रेयेनी.गोरमाटी भाषारो रुप सौंदर्य आज एक स्वतंत्र संशोधनेरो विषय वेगो छ.
गोरमाटी भाषारो अभ्यास व्याकरण,भाषा शास्त्रीय डिलेती वेणू ई घणो गरजेर छ.व्याकरणेर डिलेती दिटे केलं तो गोरमाटी भाषा व्यवहारे माईर *सू,सूं,सी* ये तिनी शब्देर नाळी नाळी रुप देकेन मळचं.उद:-

सू = च्या सारखे
वडलासू वदणू..
सूं = शपत (शपथ) आनेर सूं
सी = सारखी
चारोळीसी रात
सू,सूं,सी ये तिनी गोरमाटी शब्दे माईरो सी ई शब्द अर्थालंकारेनं पोषक ठरचं.
भाषा अलंकारेमं जे “वस्तूनं“उपमा देताणी रचं ओ वस्तूनं उपमेय कचं अन जे “वस्तूर” उपमा देताणी रचं ओ वस्तूनं व्याकरण शास्त्रेम उपमान कचं.

चादा छांयी चांदणी;
चारोळीसी रात..
चांदा जपजो..रं !

ये भाषाशैली माईर “चारोळी > उपमान” तो “रात” > उपमेय” सिध्द वचं.
“चारोळीसी रात” ये भाषाशैली माईर सी ये गोरमाटी भाषा शब्देती भाषामं नांद (नाद ) निर्माण वेताणी भाषारो रुप सौंदर्य खलेनं मदत मळगी छ.जेती “चारोळीसी रात”ये भाषाशैली माईर उपमा अलंकारेती गोरमाटी भाषारो रुप सौंदर्य देखणो ठरगो छ.
गोरमाटी भाषा व्यवहारे माईर स,सी ये दोयी शब्देर अर्थ सारखोज छ;पणन गंमत आस छ क,भाषामं नांद (नाद) निर्माण करन भाषारो रुप सौंदर्य खलान रकाडेर धम्मक स ये गोरमाटी भाषा शब्देम आजीबात दकायेनी. स इ शब्द वस्तूर उपमान वेतू क्वचितज आढळीये.
वडलासू वदणू.. ये वाड;यीन कडी माईरो वदणू इ शब्द आतं उपमेय सिध्द वेयेनी. करन ये कडी माईरो भाषारो रुप सौंदर्य फिकोथुस वाटेन लग जावचं. “चारोळीसी रात” ये वाड;मयीन कडी माईर सी ये शब्देती भाषामं नांद निर्माण वेताणी उपमा अलंकारेती भाषारो रुप सौंदर्य देखणा ठरगो छ.विशेष कतो सू,सी ये दोयी शब्देमं अर्थसाधर्म्य रेताणी भी आतं दोयी शब्देरे रुपेमं फरक आढळ आवचं.
सू/सूं ये दोयी शब्दे माईर सूं ये शब्दे परेर अनुस्वारेती (शिर्ष बिंदू) ये दोयी सब्देरअर्थसाधर्म्येमं फरक पडगो छ.उदा:-

लावणेती मारीयूं तो…
तेड चलायूं….
आनेर सूं….!

आनाजेर सोगन,मार मोहक रुपेती हाडवैर निर्माण करीयूं!
कती कती स ये गोरमाटी भाषा शब्देती गोरमाटी भाषानं सौंदर्य रुप प्राप्त वेतू दाखवचं जसो क,

वांदरेस होटेरो रंडवा..!

ये गाळीमं रंडवार होटेनं वांदरेर होटेर उपमा आढळ आवचं.
भाषार विद्वान अभ्यासक गोरमाटी भाषारे रुप सौंदर्येपं अधिकारवाणीती संशोधन करणो गरजेर छ.गोरबोली भाषिक गोरमाटी अभ्यासकेनं सोजा लेणू शक्य छ,अन्य भाषिकेनं बोलीभाषापं संशोधन करणो जरा जिकिरीरो छ.

चांदणी झुलंरे..हुंसी
चांदणी झुलं…
तारे चांदणीरो छाटो..
आपेका टपेका….
जसो अंबरेरो छाटो..!

ये हुंसी वेतडू! कांयी तार चांदणी झुलरी छ रे ? तार चांदणी परेर आपेका टपेका (पाणीर वगळला) छट्टा,ये जसो कायी आभाळे परेर छट्टा!जसो कायी दुसरो आभाळज भासरो छ रे…!
ये वाड;मये माईर जसो ये शब्देती गोरमाटी भाषा नं उत्प्रेक्षा अलंकारेरो कतो गेणो गाठो मळगो छ.उत्प्रेक्षा अलंकारेती ये वाड;मये माईरे भाषा शैलीर सौंदर्येरो ठाठ नवलक वेगो छ.
करन म सदायी घडी केतो आरो छू क, गोरमाटी भाषानं “बोली”केणू ई अन्याव ठरीये.
बोली अन भाषा इ एक थोतांड छ.बोली सवायी भाषानं गती लागेनी. भाषा ई एक ध्वनी संकेत छ.हानू अभ्यासक केमेलेगोरमाटी याडी भाषनं “बोली”केताणी ओनं सायित्य दरबारेमं उपेक्षित रकाडणू इ अन्याव छ..!

संदर्भ-

मराठी
व्याकरण संग्रह
पंढरीनाथ राणे

भीमणीपुत्र
मोहन गणुजी नायक